03 mei 2013

Port in 't kort

Port is een wijn die wordt versterkt met alcohol. Dat is min of meer uit noodzaak ontstaan. Vroeger haalden de Engelsen voornamelijk wijn uit het Franse Bordeaux. In tijden van oorlog lag die handel stil en weken de Britten uit naar Portugal. Aanvankelijk werden hun wijnen 'te licht' bevonden totdat ze meer landinwaarts over de Douro-rivier wat vollere wijnen ontdekten. Dat was meer hun stijl. Omdat de terugreis naar het Verenigd Koninkrijk wat langer duurt dan de reis vanuit Bordeaux, waren de wijnen bij aankomst lang zo lekker niet meer als bij hun vertrek. Dit werd opgelost door voor het vertrek wat brandewijn toe te voegen zodat het bederf werd vertraagd. Dit gebeurde pas ná het complete bereidingsproces. Toen waren het dus droge wijnen, terwijl het nu zoete wijnen zijn. De Portugezen hebben het proces verbeterd door nu wijnalcohol toe te voegen nog voordat alle suikers uit de rijpe druiven zijn omgezet naar alcohol. Tijdens het fermentatieproces dus. Het alcoholpercentage van Port varieert tussen de 19 en 22 procent. In veel gevallen is Port een drievoudige blend. Hij wordt gemaakt van verschillende druivenrassen, komt van verschillende wijngaarden en van verschillende oogstjaren. Hierop zijn ook echter vele uitzonderingen. Er zijn vier typen Port: rosé, wit, ruby en tawny. De ruby en tawny hebben weer enkele subcategorieën.

Rosé
De Benjamin onder de Port, pas sinds 2009 is deze officieel erkend als Portsoort. Trendy vrolijk gekleurde drank die een jong publiek moet aanspreken. Veelal gekoeld of zelfs koud gedronken, al dan niet in de mix. De wijnstijl is modern en reductief; oxidatie is hier geen vriend. De kleur komt van lichte inweking met schillen van de rode druiven. Dit type Port moet jong gedronken worden. Het zijn zachte, aromatische wijnen met smaken van kersen, framboos en aardbei. Alcoholpercentages zijn hetzelfde als bij de ruby of tawny stijl.

Wit
Een Port gemaakt van enkel witte druiven. De opvoeding kan zowel oxidatief in eikenhouten vaten gebeuren, als reductief in roestvrij staal. Het is maar welke stijl de wijnmaker hanteert. Ik proefde een rode colheita port uit 1970 en een witte port uit datzelfde jaar naast elkaar, allebei opgevoed in hout. Zowel in kleur als in geur en smaak waren er heel veel overeenkomsten. Ga je voor de jongere stijl, maak dan zeker ook eens een favoriete mix van de Portugezen zelf. Eén derde witte port, goed gekoeld, twee derde tonic, een halve citroen boven het glas uitknijpen, schijfje citroen, ijsblokjes en een paar blaadjes munt erin. Op een warme dag klokt het heerlijk weg, alsof het limonade is. Om aan de vraag vanuit de markt te voldoen naar wijnen met een wat lager alcoholpercentage is er tegenwoordig ook een lichte droge witte Port. Deze begint met een percentage vanaf 16,5%.

Ruby
Het woord ruby slaat op de kleur: robijnrood. Het is een volfruitige stijl Port, opgevoed in roestvrij staal of heel groot hout, overwegend bedoeld voor de snelle consumptie maar hier komen de uitzonderingen om de hoek kijken. Crusted. Een mengeling van meerdere oogstjaren, ongefilterd, die na drie à vier jaar rust, waarbij het bezinksel de zogenaamde 'crust' vormt, op de fles wordt gedaan. Decanteren bij opening is geen overbodige luxe. LBV, late bottled vintage. Dit is dus geen mengeling van meerdere oogstjaren maar afkomstig van één enkel oogstjaar en wordt na vier jaar rust op de fles gedaan. Deze wijnen kunnen redelijk goed ouderen maar na opening van de fles dienen ze snel te worden geconsumeerd. Vintage. Dit is tevens een Port uit één enkel oogstjaar en wordt al na twee jaar op de fles gedaan echter zonder filtering. Dit zorgt ervoor dat hij veel langer bewaard kan blijven dan een LBV. Tien tot vijftig jaar makkelijk. Het mooiste is om er elke tien jaar één van hetzelfde oogstjaar te proeven zodat je de verschillende stadia kunt waarnemen bij het ouderingsproces. Ook hier geldt: na openen decanteren en binnen twee à drie dagen consumeren. Single Quinta Vintage Port. De enkelvoudige blend betreft hier de druivenrassen want hij komt uit één enkel oogstjaar en van één enkele wijngaard. Sommige oogstjaren zijn zo goed dat ze universeel als 'Vintage'-jaar worden uitgeroepen, gedeclareerd. Afhankelijk van de ligging kan het echter voorkomen dat een oogstjaar bij de ene wijngaard wel van uitzonderlijke kwaliteit is, terwijl de rest van de wijngaarden het nakijken heeft. Zo'n Port krijgt dan het predikaat Single Quinta Vintage Port waarbij de naam van de wijngaard (=Quinta) op het etiket staat.

Tawny
Letterlijk: geelbruin, getaand. Deze Portsoort rijpt altijd op kleinere houten vaten en mag in contact met zuurstof komen, oxideren. De stijl is minder fruitig, eerder noterig van smaak. In beginsel is ook tawny een mix van meerdere oogstjaren. Tawny uit één enkel oogstjaar heet colheita, ik kom hier zo op terug. Aged Tawny. Dit is tawny met het aantal jaren van ouderdom op het etiket; 10, 20, 30 of 40 jaar. Let wel: dit is een gemiddelde. Wanneer je 50% 10 jaar oude tawny mixt met 50% 30 jaar oude tawny is het gemiddelde dus 20 jaar oud, dit zet je op het etiket. Onnodig om te vermelden dat de prijzen van Port toenemen met de ouderdom. Om ervoor te zorgen dat hij een constante kwaliteit kan blijven leveren zal een slimme producent nooit zijn oogst van een compleet jaar ineens bottelen. Hij zal altijd voorraad aanhouden om klappen zoals een slecht oogstjaar te kunnen opvangen. Het mengen van port uit een uitstekend jaar met dat van een slecht jaar geeft dan op z'n minst nog een gemiddelde kwaliteit. Colheita. Tawny Port uit één enkel oogstjaar met een minimale houtrijping van zeven jaar. Het oogstjaar alsmede het jaar van botteling staan op het etiket vermeld. Garrafeira. Deze soort Port heb ik zelf nog nooit gezien. Na een korte rijpingsperiode op houten vaten wordt hij overgeheveld naar grote glazen vaten waar hij twintig tot wel veertig jaar verder rijpt. Hierna wordt hij gebotteld. Decanteren bij het openen is wel weer noodzakelijk.

Alle wijn en Port uit de stad Porto en de Douro vallei wordt gecontroleerd door het Instituto dos Vinhos do Douro e Porto, het IVDP. Wanneer zij de wijn goedkeuren krijgt deze een zegel. Dit is het kleine labeltje wat je altijd onder de capsule ziet. Meer over dit instituut in m'n volgende blog.